2020 yılının son aylarında hayatımızın bir parçası olan Pandemi Dönemi hala sürüyor. Pandemi ile hayatımıza giren, en sık karşılaştığımız kavramlardan biri de HES Kodu. Peki hemen her gün duyduğumuz bu kavram tam olarak neyi ifade ediyor ve Kişisel Verileri Koruma Kanunu Kapsamı hususunda nasıl değerlendiriliyor? Bu sorunun yanıtı için öncelikle her iki kavramın ne ifade ettiğini anlamamız gerekiyor.
HES Kodu Nedir?
HES Kodu, “Hayat Eve Sığar” mottosunun kısaltılmış halidir. 2020 yılının başından beri tüm dünya için yorucu bir süreci başlatan Covid-19 salgınına karşı alınan önlemlerden birini ifade eden bu kavram, kişinin salgına karşı herhangi bir risk taşıyıp taşımadığını paylaştığı bir platformdur. Bu bağlamda seyahatlerde, konaklama tesislerinde, kamuya ait bina girişlerinde ve toplu gerçekleştirilen bazı uygulamalarda HES Kodu kullanılması zorunlu hale getirilmiştir.
HES Kodu sorgulaması Hayat Eve Sığar uygulaması üzerinden ya da çeşitli kamu kurumlarının servisleri aracılığı ile sorgulanabilmektedir.
HES Kodu Nasıl Alınır?
Sağlık Bakanlığı tarafından kontrollü sosyal yaşam sağlanması adına başlatılan HES uygulamasında bireysel kod alabilmek için iki seçeneğiniz bulunur.
1- HES uygulamasını indirip kod oluşturmak,
2- 2023’e SMS göndermek.
HES Kodu’nun temin edilmesi sırasında kişiden istenen adı soyadı, cinsiyeti, konum bilgileri, iletişim bilgileri gibi kişisel bilgileri ve kişiye ait özel nitelikli kişisel veri sayılan mevcut ve geçmiş sağlık bilgilerini paylaşması gerekmektedir. Bu durum da HES Kodu’nun KVKK kapsamında değerlendirilmesini gündeme getirmiştir.
Kişisel Verileri Koruma Kanunu Nedir?
6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu (KVKK), 2016 yılında yürürlüğe giren ve kişisel verilerin işlenmesinde başta özel hayatın gizliliği olmak üzere kişilerin temel hak ve özgürlüklerini ve kişi mahremiyetini korumayı amaçlayan bir kanundur.
Kanun gereği, yasada belirtilen istisnalar haricinde kişisel veriler kişinin açık rızası olmadan işlenemez ve üçüncü kişilere aktarılamaz.
KVKK Kapsamında Kişisel Veri Nedir?
Kanun kapsamında kişisel veri, kimliği belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin tüm bilgileri ifade eder. Bahsi geçen bilgi, kişinin, adı soyadı, doğum tarihi, doğum yeri bilgilerin yanı sıra kişinin iletişim bilgileri, taşıt plakaları, sosyal güvenlik numarası, görüntü ve ses kayıtları gibi tüm verilerdir. Kanunda kişisel veri kavramının genişletilmesi verinin kişi ile ilişkili olmasına bağlıdır.
KVKK Kapsamında Özel Nitelikli (Hassas) Kişisel Veri Nedir?
Kanun kapsamında özel nitelikli veriler ise, başkası tarafından öğrenildiği takdirde mağdur olmasına ya da ayrımcılığa maruz kalmasına neden olabilen bilgilerdir. Özel nitelikli veriler tek tek açıklandığı için kavramın genişletilmesi mümkün değildir.
Bu kapsamda kişilerin; ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, dini ve mezhebi, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, biyometrik ve genetik verileri gibi veriler değerlendirilir.
KVKK Kapsamında Kişisel Sağlık Verisi Nedir?
Kanun kapsamında kişisel sağlık verisi, kişinin fiziksel ve ruhsal sağlığına ilişkin verileri ve kişiye sunulan sağlık hizmetlerini içerir. Kişinin mevcut ya da geçmiş tahlil sonuçları, geçirmiş olduğu hastalıklar, kullandığı ilaçlar gibi veriler bu kapsamda kabul edilir. değerlendirilir. Dolayısıyla bu verilerin, özel nitelikli kişisel verilerin işlenme şartlarına tabi olduğu açıklanmıştır.
HES Kodu ‘nun Özel Nitelikli Veri Olarak Değerlendirilmesi
HES Kodu’nun KVKK kapsamında değerlendirilirken aynı zamanda özel nitelikli veriler kapsamında olması, bu verilen KVKK’nın ilgili maddelerince paylaşılması hususunu gündeme getirmiştir.
HES Kodu oluşturulurken istenilen bilgiler ve HES Kodu’nun çeşitli kamu kurumları ve servisleri aracılığı ile sorgulanabilir olmasıyla birlikte akıllara gelen ilk konu KVKK -kişisel veri- ihlali olup olmadığıdır.
HES Kodu ‘nun KVKK Uyarınca Paylaşılması
Uygulamanın kullanılması sırasında herhangi bir ihlale yol açmamak için Sağlık Bakanlığı, uygulama açıldığında ilgili şahsın açık rızasını elektronik olarak almaktadır.
Ayrıca, KVKK’nın ilgili maddesinde belirtildiği üzere, ‘kişisel verilerin milli savunma, milli güvenlik, kamu güvenliği ve kamu düzenini korumaya yönelik durumlarda, kanunla yetki verilmiş kamu kurum ve kuruluşları tarafından önleyici ve koruyucu faaliyetler’ kapsamında işlenmesi yer alır.
Bu hallerin istisna olarak değerlendirilmesi ve 09.04.2020 tarihli kamuoyu duyurusu ile ‘salgın hastalık gibi kamu düzenini tehdit eden durumlarda konunun önüne geçilebilmesi adına, salgın hastalık riski taşıyan ve teşhisi konulmuş kişilerin salgın hastalık bulaşıcılığının sürdüğü dönemlerde izolasyonlarının temin edilmesi ve kalabalık alanlarda alınması gereken önlemlerin uygulanması’ açıklaması ile veri işleme faaliyetleri değerlendirilmelidir.
Bu bağlamda, kamu kurum ve kuruluşlarına ait yerlere giriş çıkışlarda kamu düzeninin ve kamu güvenliğinin sağlanması amacıyla HES Kodu alınması zorunlu tutulmuştur.
KVKK kapsamında HES Kodu sorgulaması istisnai durumlar arasına girdiğinden kamu menfaatinin bireysel menfaatlerden üstün tutulduğu görülmektedir.