Günümüzde geleneksel alışveriş yöntemlerinin yerini alan E-ticaret hem satıcı hem de alıcı için büyük bir kolaylık sağlamaktadır. Tüm dünyanın derinden etkilendiği Covid-19 salgını ile zamanlarının çoğunu evlerinde geçirenler için market alışverişlerinden kişisel bakım ihtiyaçlarına, ev dekorasyonundan teknolojik ihtiyaçlarına kadar her türlü ürün internet üzerinden satış yapan kanallar aracılığı ile gerçekleşmekte.
Yenilenen teknoloji ile birleşen inovatif bakış açısı sayesinde sanal marketlerde yapılan her türlü alışveriş, hem zaman ve hem enerji bakımından tasarruf yanında salgın günlerinde koruma da sağlamakta. Bu yazımızda e-ticarette alıcı için gerekli olan yükümlülükler ve e-ticarette kişisel veriler hakkında işlediğimiz konuya ek olarak satış sürecini bir de şirketler açısından değerlendirip, bilgi vermek istedik.
E-Ticaret Nedir?
1995 yılından sonra internet kullanımının da yaygınlaşmasıyla hayatımızda yer almaya başlayan e-ticaret, giderek teknolojik gelişmelere bağlı olarak çok daha fazla ihtiyaç duyulan bir seçenek haline geldi. Ticaret hacminin genişlediği özellikle Covid-19 sürecinde e-ticaretin artış gösterdiği gözlemlendi. Hem satıcı şirketlerin ürün gamında büyümesine hem de alıcıların geleneksel alışveriş yöntemlerinden sıyrılmasına yol açan e-ticaret, birçok yeni internet kullanıcısının da bu sisteme katılmasına olanak sağladı.
E-Ticarette Satış Sürecine Dair Hukuki Sorumluluklar Nelerdir?
Sanal ortamda satış sürecinde gerek alıcıların gerekse satıcıların yerine getirmek zorunda oldukları hukuki sorumluluklar söz konusudur. Bu anlamda hem satış esnasında hem platformlarda, hem de satıcının resmi internet adresinde dikkat etmesi gereken hukuki yükümlülüklere bir göz atalım.
Sipariş Öncesinde Yerine Getirilmesi Gereken Yükümlülükler
1. Şirketinin Tanıtılması:
Bunlar şirketinin elektronik posta adresi, telefon numarası, işletme adı veya tescilli marka, ticaret unvanı, MERSİS numarası adresi gibi bilgilerdir.
2. Ön Bilgilendirme:
Satış çncesi satıcı veya internet sağlayıcıların tüketiciyi ön bilgilendirme niteliğinde olup, satılan ürün veya hizmetin nitelikleri , vergi ve nakliye masrafları , fiyat bilgisi , tüketicinin cayma ve uyuşmazlık durumunda takip edilecek yolu açıklayan bilgileri kapsar.
3. Cayma Hakkının Ön Bilgilendirme ve Mesafeli Sözleşmede Gösterimi
Mesafeli sözleşmede “cayma hakkına ilişkin maddelerin” tüketicinin bilgisine sunulması gerekmektedir
4. Sipariş Özetine Yer Verme:
Siparişin onayından önce ürün veya hizmet özetinin: aldığı ürün, vergi ve benzeri ek masrafların gösterilmesi zorunludur.
Sipariş Sonrasında Yerine Getirilmesi Gereken Yükümlülükler
1. Sipariş Teyidi
Sipariş tamamladığında tüketiciye elektronik bir ortamda siparişin alındığı bilgisi verilmelidir.
2. Sözleşmenin Tüketiciye Gönderilmesi
Siparişin tamamlanması ile birlikte mesafeli sözleşme metni tüketici ile elektronik ortamda veya fiziken paylaşılmalıdır
3. Ürün ve/veya Hizmet Teslimatı
satılan ürün veya hizmet söz verilen süre içerisinde tüketiciye teslim edilmelidir. Aksi takdirde tüketici sözleşmeyi feshetme ve yasal gecikme faizi ile birlikte bedelini talep etme hakkına sahiptir
Tüketicinin Cayma Hakkını Kullanması Halinde Uyulması Gereken Yükümlülükler
1. Cayma Hakkı Kapsamı
Tüketici, ürün veya hizmet satın alımından sonra 14 gün içerisinde hiçbir sebep göstermeden veya cezai bir bedel ödemeden sözleşmeden yazılı olarak vazgeçse de aşağıda sıraladığımız bazı istisnalar öngörülmüştür.
- çabuk bozulabilen
- son kullanma tarihi geçmiş veya geçebilecek olan
- ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallar
Tüketici iade talebini dile getirdikten sonra 14 gün içerisinde ürün için alınan ücret ve kargo ücretini tek seferde tüketiciye iade etmek durumundadırlar.
1. Cayma Hakkı Kullanılan Ürünün Tüketici Tarafından Kullanılması Durumu
İade ürünün tüketici tarafından kullanıldığı fark edilirse test edilebilecek nitelikte bir ürün ise gerekli tespit sonucunda iade kararı uygulanabilir. Ancak bazı durumda konunun uyuşmazlık haline gelmesi ile Tüketici Hakem Heyeti ya da Tüketici Mahkemelerine başvuru yapılabilinir.
2. Cayma Hakkı Sonrası İadede Kargo Ücreti
Çok çeşitli kriterleri ve değerlendirmelere neden olan bu konu için ön bilgilendirme formundaki yol takip edilerek müşteri memnuniyeti sağlanmalıdır.
E-Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun
E-Ticaretin yaygınlaşması ile birlikte işletmeler arası ve işletme ile kullanıcı/müşteri arası bilgi alışverişinin değişmesi ile yeni ihtiyaçlar doğmuştur. Sanal ortamda bu ihtiyaçların karşılanması için gerekli olan temel mevzuat ise E-Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile güvence altına alınmıştır. Söz konusu kanunlar ile geniş çaplı bir düzenleme getirilmiştir.
Bunlar :
- Tüketicinin Korunması Kanunu,
- Türk Ceza Kanunu,
- Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun,
- Türk Borçlar Kanunu,
- 5651 Sayılı İnternet Kanunu, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ve
- Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
Ayrıca
- E-Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ,
- E-Ticarette Bilgi Sistemi ve Bilgi Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ ile de desteklenen bu kanun ile satıcının yükümlülükleri kadar güvenliği, alıcının sağlıklı bir alışveriş gerçekleştirebilmesi kadar kaliteli bir hizmet alması amaçlanmıştır.
E-ticaret ile işlem yapan şirketler bu modellerinden birini kullanmaktadır. Bu modelleri şu şekilde açıklayabiliriz.
B2B (Business to Business): İşletmeden işletmeye yönelik ticaret modelidir. Örnek olarak toptancının, ürünlerini mağazalara satması gösterebiliriz.
B2C (Business to Consumer): İşletmeden tüketiciye yönelik ticaret modelidir. İnternet ten satış yapan ve alıcısı son kullanıcıdır.
C2C (Consumer to Consumer): Tüketiciden tüketiciye yönelik ticaret modelidir. Son kullanıcıların kendi aralarında işlem yapması anlamına gelir.
B2G (Business to Government): İşletmeden devlete işlem yapılan ticaret modelidir. Devletin online olarak ihale ve işletmelerin online devlete ürün veya hizmet satışı olarak görebiliriz.
Hizmet sağlayıcıların yerine getirmesi gereken hukuki sorumluluklara kısaca bir göz atalım.
1- Bilgi Verme Yükümlülüğü
Kendilerine ait bir internet sitesine sahip olan tacirler ya da aracı hizmet sağlayıcılar ile hizmet verenler
- kayıtlı e-posta adresi (KEP),
- telefon numaraları,
- işletme adı ve tescilli markaları,
- ticaret unvanlarını ve
- MERSİS numaralarını kendilerine ait sayfada iletişim başlığı altında ibraz etmek durumundadırlar.
2- İşlem Rehberi
Borçlar Kanunu kapsamında alışveriş sırasında tarafların sözleşmeye açıkça kaydedilmeleri gerekir. Bu sözleşmenin kurulabilmesi için
- mal/hizmet seçimi,
- teslimat ve ödeme bilgileri ile
- siparişin onaylanması gibi alışverişe dair detaylara yer verilmelidir.
İşlem rehberinde ayrıca, oluşturulan e-ticaret sözleşmesinin
- elektronik ortamda saklanıp saklanmayacağı ve süresi,
- kişisel verilerin gizlilik kuralları,
- özet sipariş formu ve olası uyuşmazlıklarda izlenecek çözüm yolları açıkça belirtilmelidir.
3- Ticari Elektronik İleti Gönderimi
Ticaret Bakanlığı tarafından kurulan bir sistem olan İleti Yönetim Sistemi (İYS) sayesinde elektronik ortamda gerçekleşen alışverişlerde taraf olan tüm şirketler işletmesini tanıtmak ve alıcıların iletişim adreslerine elektronik ortamda bilgi paylaşımını sağlar.
İleti Yönetim Sistemi (İYS) ticari elektronik ileti göndermek isteyen her işletmenin kayıt olması gereken bir sistemdir ve alıcının bu tür iletileri almaya onay vermesi beklenir. Alıcılar istedikleri zaman bu onayı iptal edebilir.
4- Mesafeli Satış Sözleşmesi
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Kanunu’nun 48. maddesinde düzenlenen mesafeli satış işlemleri, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ile de güvence altına alınmaya çalışılmıştır.
Bu iki düzenleme ile ön bilgilendirme yükümlülüğü, mesafeli satış sözleşmesinin gerçekleşmesi ve teslimata ilişkin yükümlülükler, tüketicinin cayma hakkı ve bilgilerin saklanması ile ispat yükümlülüğüdür.
5- Mesafeli Sözleşmelerde Ön Bilgilendirme
Gerçekleştirilen siparişin ödeme aşamasına geçmeden hemen önce bu sözleşmenin bir satış sözleşmesi olduğu ve alıcının ödeme yükümlülüğünün olduğu açıkça belirtilir.
6- Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Cayma Hakkı
Yapılan mesafeli satış sözleşmesinde tüketicinin cayma hakkını kullanabilmesi için
- geçerli olan süre,
- nasıl kullanacağı ve
- nasıl bir yol izleyeceği açıkça belirtilir.
Mesafeli sözleşmelerde alıcının ya da tüketicinin 14 gün içerisinde herhangi bir cezai şart ödemeksizin ödenen ücretin tamamının iade edilmesi garanti altına alınır.
7- Bilgilerin Saklanması ve İspat Yükümlülüğü
Hem satıcı hem de hizmet sağlayıcının yükümlülüklerinden biri olan
- Bilgilerin Saklanması ve
- İspat Yükümlülüğü ile
- cayma hakkı,
- bilgilendirme ve
- teslimat gibi konularda gerekli olan ve satış esnasında kullanılan her türlü bilgi ve belgeyi 3 yıl boyunca saklaması gereklidir.
8- Kişisel Verilerin Korunması
Satış ve teslimat sırasında alıcı için gerekli olan Kişisel Verileri, Kişisel Verileri Koruma Kanunu kapsamında değerlendirebiliriz. Satıcı, satış sırasında KVKK metnini açıkça ilan etmeli ve verilerin kullanılabilmesi için alıcıdan mutlaka onay almalıdır. Kişisel veriler ile ilgili yapılacak olan silinme ya da paylaşma gibi her türlü işlem için kayıt tutulmalıdır. Ayrıca bilgilerin kanunda belirtilen süre ile saklanması zorunludur.
9- Sipariş Bilgileri
Sözleşmenin genel hükümlerinin alıcı tarafından da saklanabilmesi için, siparişin onay işleminden sonra satıcı, alıcının e-posta adresine tüm bilgileri içeren bir mail göndermek durumundadır.
Kişisel verilerin korunması ile ilgili gelişmeler için https://www.kvkk.gov.tr adresini ziyaret edebilir, konu ile ilgili her türlü danışmanlık hizmeti için de bizimle iletişime geçebilirsiniz.