Tüketici şikayetlerinin artarak devam etmesi, 2015 yılında “Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler’’ yönetmeliği ile elektronik iletişim araçları üzerinden yapılan her türlü ticari reklama tüketicinin ön iznine tabi tutulacak kısıtlamalar getirmiştir. Ancak tüketicilerin izni dışında hala çeşitli ticari reklam içerikli mesajlar, elektronik postalar firmalardan tüketicilere atılmaktadır. Bu noktada Ticaret Bakanlığı Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi ’ni (İYS) kurdu.
Elektronik İleti Yönetim Sistemi (İYS) Nedir?
İleti Yönetim Sistemi, ulusal bir veri tabanı oluşturularak izinlerin ve şikayetlerin yönetilmesine imkan sağlayacaktır. Öncelikle tüm markalar ve hizmet sağlayıcılar İYS’ye kayıt olacak. Kayıtlı izinli veri tabanı İYS üzerinde güncel tutularak izinler İYS üzerinden de alınabilecek. Markalara hizmet sunan aracı hizmet sağlayıcılarda İYS kullanarak sorgulama yapabilecek, bu noktada izni olmayan alıcılara ileti gönderemeyecekler.
İYS Sistemi gönderilerle ilgili izin alma-izin verme süreçleri, marka ile tüketici arasında yapılacak işlemi elbette uzatacaktır. İYS üzerinden marka ile tüketici arasında yapılacak bu işlem çok fazla işlem basamağı barındırması nedeniyle de tüketicinin vazgeçmesine sebep olabilir. Bu noktada ticari bir kaybın gözlenmesi muhtemeldir.
Telekomünikasyon altyapı işletmelerini temsil eden Telekomder, Telkoder, Mobisad gibi STK’lar İYS ile ilgili kararın durdurulmasına yönelik olarak dava açmışlar. Bankacılık, e-ticaret, perakende gibi online hizmet veren birçok sektör konu hakkında endişeli bakış açılarını dile getiriyorlar.
Açılan davalardaki en can alıcı tartışma konusu ise yönetmelikte yapılan düzenlemeler sayesinde ‘’özel bir şirkete kamusal güç kullanma’’ yetkisinin verilmesidir. Bu şu demektir; yürütmeyi yapacak yetkiye sahip olan şirketin kar amacı taşıyarak elektronik ileti göndermek isteyen markalara veya firmalara belirli bedeller karşılığında kurulan sistemden yaralanmasını sağlayarak depolanan veriye ulaşması, dağıtılması, bu verilerden istatistiki veriler ve analizler üretmesine olanak sağlamasına izin vermektir.
Kişisel veriler, günümüzde çoğu şeyden daha değerli hale gelmiştir. Yönetmelik gereği İYS’de, Türkiye’deki hemen hemen tüm tüketicilerin telefon numarası, ev adresleri, e-posta adresleri, kredi kartı bilgileri gibi kişisel verileri olacak. Sektördeki aktörler ve haklı olarak tüketiciler bu kişisel verilerinin kar amacı güden bir şirketin elinde ticari olarak kullanılacak olmasından dolayı oldukça rahatsız. Böyle bir durumda veri güvenliğinin nasıl sağlanacağı, ticari sırların nasıl korunacağı gibi soruları beraberinde getiriyor.
İYS Teknolojik Altyapısı Yeterli Mi?
İYS teknik altyapısı, Türkiye’deki tüm markalara ve tüketicilere ait verilerin bulunduğu bir veri tabanına sahip. Bu nedenle bu sistemde oluşacak herhangi bir olası aksaklık ülke çapındaki tüm ticari ileti gönderimini aksatabilir. Böyle bir problemde işin mali külfetinin büyük olacağı kaçınılmazdır. Bu nedenle teknolojik altyapının sürdürülebilirliği risk faktörü oluşturmaktadır.
1 Haziran 2020 tarihine kadar markaların müşterileri onaylarını İYS’ye girmesi gerekiyor. İYS’nin Eylül ayından itibaren Operatörler ve STH’lar için İleti Yönetim Sistemi Platformu açılması planlanıyor.